Opieka paliatywna, jak postępować z objawami paliatywnymi w domu?
Opieka paliatywna nad osobą z chorobą zagrażającą życiu wymaga planowania i wysiłku. Planowanie z wyprzedzeniem i współpraca z innymi zapewnia najlepszą możliwą opiekę i wsparcie dla opiekuna, aby mógł kontynuować swoją ważną rolę.
Poniższe porady i wskazówki mogą Ci pomóc jako opiekunowi w trudnych przypadkach, w opiece paliatywnej hospicjum domowego. Zanim zgłosisz pielęgniarce czy lekarzowi możesz złagodzić ból czy dyskomfort u podopiecznego, którym się opiekujesz.
Różne przypadki z jakimi spotykasz się w opiece wymagają odpowiedniego działania.
Spis treści:
Jak postępować z objawami paliatywnymi w domu?
1. Wskazówki w jedzeniu i piciu
2. Co może mieć wpływ na apetyt?
3. Co zrobić, aby podopieczny spożywał chętniej posiłki?
4. Opieka paliatywna, jak radzić sobie z posiłkami?
5. Co może być powodem nudności i wymiotów?
6. Jak radzić sobie z nudnościami i wymiotami?
7. Opieka paliatywna, jak radzić sobie z nudnościami i wymiotami?
8. Opieka paliatywna, jak dba o pielęgnację jamy ustnej?
9. Naloty w jamie ustnej
10. Protezy
11. Gęsta ślina jak się pozbyć?
12. Suchości w ustach, jak się pozbyć?
13. Pielęgnacja jelit
14. Opieka paliatywna w pielęgnacji przewodu pokarmowego,
15. Oznaki zaparć i przyczyny
16. Jak poradzić sobie z zaparciami?
17. Biegunka
18. Jak sobie poradzić z biegunką?
19. Dezorientacja obłożnie chorego- co to jest i jak pomóc?
20.Opieka paliatywna, jak pomaga choremu w stanie zdezorientowania?
21.Spadek mobilności- w czym jest pomocna opieka paliatywna?
Jak postępować z objawami paliatywnymi w domu?
Opieka paliatywna nad osobą z chorobą zagrażającą życiu wymaga planowania i wysiłku. Planowanie z wyprzedzeniem i współpraca z innymi zapewnia najlepszą możliwą opiekę i wsparcie dla opiekuna, aby mógł kontynuować swoją ważną rolę. Poniższe porady i wskazówki mogą Ci pomóc jako opiekunowi w trudnych przypadkach, w opiece paliatywnej hospicjum domowego. Zanim zgłosisz pielęgniarce czy lekarzowi możesz złagodzić ból czy dyskomfort u podopiecznego, którym się opiekujesz. Różne przypadki z jakimi spotykasz się w opiece wymagają odpowiedniego działania.
1. Wskazówki w jedzeniu i piciu
W czasie choroby utrata apetytu ,a co za tym idzie wagi jest częsta. Osoba chora w opiece paliatywnej hospicjum domowego potrzebuje szczególnej formy odżywiania. Istotny jest czas , ilość, a także jakość podawanych posiłków.3. Co może mieć wpływ na apetyt?
Suchość i ból w jamie ustnej, nudności, wymioty i zaparcia mogą wpływać na brak apetytu, a to przekłada się na spożywanie posiłków.
2 . Co może mieć wpływ na apetyt?
Suchość i ból w jamie ustnej, nudności, wymioty i zaparcia mogą wpływać na brak apetytu, a to przekłada się na spożywanie posiłków.
3. Co zrobić, aby podopieczny spożywał chętniej posiłki?
Opieka paliatywna to także dbanie o odpowiednie żywienie, które dostarczy wartościowych składników odżywczych, a także doda potrzebnych sił obłożnie choremu.
- Przygotuj małe porcje posiłków do zamrażarki na dłuższy czas,
- Używaj gotowych dań np.: dla dzieci i niemowląt (zawierają odpowiednie składniki odżywcze),
- Podawaj posiłki rozdrobnione z np.: owocami, warzywami takie jak puddingi i omlety, musy, jogurty, budynie, galaretki, koktajle i zupy,
- Wzbogać napoje mleczne pełnotłustym mlekiem w proszku,
- Podawaj wartościowe produkty, dodając do jedzenia jajka i sery,
- Podawaj małe posiłki, a często,
- Podawaj mniej płynów tuż przed lub podczas posiłków- płyn powoduje uczucie sytości,
- Podawaj posiłki na małych talerzach lub w miseczkach – sprawiają wrażenie mniejszej ilości posiłku,
- Podawaj posiłki wcześniej w ciągu dnia lub na żądanie podopiecznego,
- Posiłki powinny być spożywane powoli,
- Jeśli jest to możliwe spraw, aby posiłki były w towarzyskiej atmosferze,
- Często zmieniaj smaki potraw,
- Podawaj więcej kurczaka, ryb i nabiału, jaj, warzyw, owoców,
- Podawaj potrawy w odpowiednich temperaturach, ale nie bardzo gorących i zimnych,
- Dodawaj do potraw, np. soli, pieprzu i cukru czy słodzika, Vegety, magii (UWAGA przy ciśnieniu ogranicz sól),
- Zadbaj o wygodne pozycje podczas posiłków odpowiednio dostosowane do podopiecznego.
4. Opieka paliatywna, jak radzić sobie z posiłkami?
Nudności i wymioty są częstym objawem jakie może towarzyszyć podopiecznym w poważnej chorobie. Objawy takie mogą występować razem lub osobno.
5. Co może być powodem nudności i wymiotów?
Powodów może być wiele, ale najczęściej przyczyną takiego stanu rzeczy są:
- W wyniku pogorszenia choroby,
- Niektóre leki lub zabiegi (chemioterapia, radioterapia),
- Ciągły kaszel, ból, odwodnienie, zaparcia, niedrożność jelit, zmiany w składzie chemicznym krwi,
- Powody emocjonalne(niepokój, zmartwienie),
- Zapachy, smaki.
6. Jak radzić sobie z nudnościami i wymiotami?
- Przyjmuj przepisane leki przeciw nudnościom i wymiotom,
- Zapobiegaj zaparciom,
- Prowadź kalendarz wypróżnień,
- Prowadź kalendarz objawów,
- Czytaj ulotki leków, które przyjmujesz ponieważ mogą dawać działanie uboczne jak nudności i wymioty,
- Poproś lekarza o zmianę leków jeśli się da,
- Pusty żołądek może powodować nudności: podawaj niewielkie ilości jedzenia często w ciągu dnia,
- Często wietrz pokój, aby uwolnić go od nieprzyjemnych zapachów,
- Dostosuj odpowiednią temperaturę posiłków,
- Jedz imbir w proszku, ciastka imbirowe lub dodawaj do potraw,
- Umyj lub wypłucz usta przed i po jedzeniu, umyj zęby,
- Odwróć uwagę od spożywania posiłków przez oglądanie TV, słuchanie radia, etc.
7. Opieka paliatywna, jak radzić sobie z nudnościami i wymiotami?
- Gdy wymioty ustaną, wypłucz usta, umyj zęby, wypij małe łyki wody,
- Powoli jedz małe ilości herbatników, sucharków, chleba suchego typu Wasa,
- Podawaj gotowane potrawy takie jak: ryż, marchewka,
- Pij małymi łyczkami często małe ilości wody np.: po pół łyżeczki lecz co parę minut, a w ciągu dnia da to odpowiednie nawodnienie organizmu,
- Nie pij wody gazowanej, a zwykłą letnią i przegotowaną,
- Powoli wprowadzaj zwykłe posiłki i większą różnorodność napojów,
- Powstrzymaj się od tłustych i mlecznych pokarmów, dopóki żołądek nie poradzi sobie z lżejszym jedzeniem,
- Jeśli wymioty trwają dłużej niż jeden dzień, skontaktuj się z lekarzem.
8. Opieka paliatywna, jak dba o pielęgnację jamy ustnej?
Usługa opieki paliatywnej w domu obejmuje swoim zakresem także dbanie o higienę jamy ustnej. Problemy z jamą ustną i ustami są najczęściej spowodowane leczeniem, lekami jakie są przyjmowane przez podopiecznego. Problemy mogą obejmować suchość w ustach, pokryty język, nieświeży oddech, infekcje, pleśniawki i wrzody, otarcia. Utrzymanie dobrego stanu zdrowia jamy ustnej, zębów zmniejszy dyskomfort podczas posiłków, a także poprawi komfort spożywania.
9. Naloty w jamie ustnej
Infekcje różnego rodzaju objawiają się białymi plamami na języku, wewnątrz policzków lub żółtą powłoką języka. Może to powodować ból, trudności w połykaniu, a co za tym idzie zmniejszać apetyt. Trzeba regularnie dbać o higienę jamy ustnej, aby zapobiegać wszelkim infekcjom w obrębie jamy ustnej. Sprawdzonymi sposobami są:
- Jeśli masz powlekany język to oczyść zęby i język miękką szczoteczką z pastą,
- Regularnie płucz usta słoną wodą lub wodą z dodatkiem wody utlenionej (1 łyżeczka na szklankę wody),
- Jeśli mimo odpowiedniej higieny pojawiają się naloty , bolesne naloty skontaktuj się z lekarzem.
10. Protezy
- Wyjmij z ust protezy na noc. Włóż do roztworu, do namaczania protez zamiast wody ( czyści protezy),
- Wyczyść szczoteczką protezy przed ponownym założeniem,
- Utrata wagi może spowodować nieprawidłowe dopasowanie protez. Trzeba dostosować protezę udając się do dentysty,
- Jeśli są owrzodzenia lub otarcia, usuń protezy na czas gojenia jamy ustnej.
11. Gęsta ślina, jak się pozbyć?
Gęstej śliny można się pozbyć poprzez oddychanie parą, ssanie kostki lodu, ograniczenie słodkich produktów.
12. Suchości w ustach, jak się pozbyć?
- Uczucia suchości w ustach można pozbyć się przez częste płukanie ust zwykłą lub słoną wodą (1/2 łyżeczki na szklankę wody) na dzień po posiłkach,
- Nie stosować do płukania ust płynów zawierających alkohol, który może wysuszać usta,
- Żuć gumę do żucia ponieważ pobudza wydzielanie śliny,
- Stosować balsam do ust, które zwilżą usta.
14. Opieka paliatywna w pielęgnacji przewodu pokarmowego
Opieka domowa kładzie szczególny nacisk w zakresie prawidłowego funkcjonowania całego przewodu pokarmowego, a zwłaszcza jelit. Zaparcie lub biegunka to duży problem zwłaszcza, gdy podopieczny jest osobą leżącą w opiece paliatywnej hospicjum domowego. Zaparcia są spowodowane zmniejszoną mobilnością, zmniejszonym spożyciem pokarmów i płynów oraz przyjmowaniem niektórych leków. Problemy takie mogą powodować niepokój i dyskomfort, a także mogą być powodem utraty apetytu i utraty wagi.
15. Oznaki zaparć i przyczyny
- Bóle i kłucie w jelitach,
- Rzadkie i trudne oddawanie twardego kału,
- Leki mogą powodować zaparcia, czytaj ulotki leków,
- Nie odstawiaj leków bez wiedzy lekarza z powodu zaparć,
- Silne leki przeciwbólowe mogą powodować zaparcia, zapytaj lekarza o środki przeczyszczające.
16. Jak poradzić sobie z zaparciami?
- Wykonanie lewatywy lub wzięcie czopka glicerynowego często pomaga,
- Zwiększ spożycie płynów w ciągu dnia,
- Jedz suszone śliwki lub sok z suszonych śliwek, inne soki owocowe lub rabarbar,
- Wykonaj lekki masaż brzucha w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, ciepłym olejkiem jeśli nie ma przeciwwskazań związanych z chorobą w obrębie jamy brzusznej,
- Podawać małe, regularne posiłki,
- Zadbaj o prywatność i spokój w toalecie,
- Zaleć oparcie stóp nieco wyżej (na małym stołeczku) w toalecie, gdy siedzimy na sedesie,
- Podawaj herbatki na przeczyszczenie,
- Jeśli nie następuje wypróżnienie co 3 dni poinformuj o tym lekarza.
17. Biegunka
Opieka paliatywna w hospicjum domowym może leczyć biegunkę sposobami domowymi, a jeśli nie przyniesie to poprawy, to za pomocą leków. Biegunka to zwiększenie płynności i częstotliwości wypróżnień, które mogą być spowodowane lekami, leczeniem (chemioterapia, radioterapia), dietą lub chorobą. Biegunkę można leczyć sposobami domowymi, a jeśli nie przyniesie to poprawy, to za pomocą leków.
18. Jak sobie poradzić z biegunką?
- Zwiększ spożycie płynów,
- Uzupełnij płyny w organizmie (Gastrolit bez recepty),
- Unikaj podawania stałych, ciężkich pokarmów przez 1 lub 2 dni,
- Zachowaj higienę (myciem rąk) po każdym wypróżnieniu,
- Prowadź dziennik wypróżnień,
- Jeśli nadal utrzymuje się biegunka to zgłoś się do lekarza.
19. Dezorientacja obłożnie chorego- co to jest i jak pomóc?
To stan umysłu, które sprawia, że ktoś jest niepewny tego, co się wokół niego dzieje, a także może dotyczyć utraty świadomości co do miejsca, w którym się ta osoba znajduje. Stan taki może wpływać na zdolność osoby do jasnego myślenia lub odpowiedniej reakcji.
Dezorientacja może być spowodowane przez:
- progresję choroby w wieku senioralnym,
- choroby, które wpływają na mózg (np. guz mózgu, udar),
- choroby, takie jak demencja, Alzheimer lub niektóre schorzenia psychiczne,
- choroba lub niewydolnością ważnych narządów,
- podwyższona temperatura, gorączka,
- mała ilość tlenu docierającego do mózgu (np. choroba serca lub płuc),
- leki (nowe, wyższa dawka, łączenie leków),
- ból lub dyskomfort.
20. Opieka paliatywna, jak pomaga choremu w stanie zdezorientowania?
- Nie upieraj się przy swojej racji z kimś w stanie zdezorientowania (na przykład o jego złudzenia/przekonania),
- W łagodny sposób przypomnij osobie, gdzie jest i kim jesteś,
- Weź taką osobę za ręce i porozmawiaj z nimi, nawet jeśli wydają się nieświadomi ciebie,
- Bądź ostrożny ponieważ taka osoba może uderzyć lub stać się agresywna,
- Postaraj się stworzyć poczucie spokoju i bezpieczeństwa,
- Mów spokojnie o wszystkim, co masz zamiar zrobić, nawet jeśli wydaje ci się, że cię nie słyszy lub nie rozumie,
- Unikaj zmiany otoczenia, przestawiania łóżka w pokoju, przestawiania mebli,
- Sprawdź, czy podopieczny nie ma gorączki,
- Sprawdź łóżko i ubrania czy nie powodują podrażnień,
- Zostaw zaświeconą lampkę nocną i otwarte drzwi do swojego pokoju,
- Zabezpiecz pokój od słyszalnych innych hałasów włączając cicho radio, muzykę uspokajająca, TV,
- Sprawdź czy podopieczny ma np. pełny pęcherz,
- Sprawdź leki czytając ulotki może być to działaniem leków,
- Inne przyczyny jak choroby dające takie objawy.
21.Spadek mobilności- w czym jest pomocna opieka paliatywna?
W wyniku ciężkiej choroby czy niepełnosprawności mobilność podopiecznego maleje wraz z postępem choroby. Najczęstszą przyczyną są skutki uboczne leczenia lub przyjmowanych leków. Występuje wtedy często zwiększone zmęczenie, osłabienie mięśni spowodowane chorobą, brak apetytu, pogorszenie odżywiania i często apatia. Brak poprzedniej formy i aktywności ruchowej może być denerwujący dla podopiecznego. Sytuacja taka jest utratą niezależności w dotychczasowym życiu. Pojawia się wtedy zwiększona zależność i potrzeba pomocy ze strony rodziny czy opiekuna.
22. Jak poprawić mobilność i niezależność podopiecznego?
- Zacznij od uporządkowania przestrzeń życiową i usuń zagrożenia, takie jak dywaniki,
- Upewnij się, że oświetlenie jest odpowiednio jasne,
- Pogódź się z tym, że osoba, na której Ci zależy, może nie być w stanie funkcjonować tak jak wcześniej,
- Bądź cierpliwy,
- Wspieraj podopiecznego tam, gdzie jest to niezbędne, ale także w jak największym stopniu zachęcaj do niezależności,
- Stosuj łagodne i lekkie ćwiczenia, które poprawią napięcie mięśniowe, poprawiają krążenie, równowagę i koordynację, zmniejszą ból mięśni i stawów,
- Odpowiednie jedzenie doda siły, sprawdź jadłospis czy zawiera odpowiednie produkty,
- Dobierz odpowiedni sprzęt wspierający mobilność, a co przełoży się na większą niezależność podopiecznego,
- Zadbaj o wsparcie emocjonalne przy pomocy rodziny, kapłana, psychologa jeśli zauważyłeś oznaki takie jak depresja.
Tekst:
Data utworzenia: 31 marzec 2022
J.Zielska