Diagnostyka nowotworów, jakie badania wykonać?
Główną zaletą wykrywania raka we wczesnym stadium jest możliwość ich całkowitego wyleczenia. W większości przypadków osoba chora (pacjent) przechodzi operację, ale jej zakres jest mniejszy niż w przypadku zaawansowanej choroby.
W związku z tym zmniejsza się ryzyko powikłań, a czas rekonwalescencja ulega skróceniu. Czasami pacjent nie wymaga dalszego leczenia chemioterapią, co pozwala uniknąć skutków ubocznych leczenia.
W swoim rozwoju nowotwór przechodzi kilka etapów. Objawy raka we wczesnych stadiach przebiegają najczęściej bezobjawowo. Ważna jest regularna diagnostyka zwłaszcza w starszym wieku, aby w porę podjąć leczenie.
Można w porę wykryć niektóre typy nowotworów, jeśli zaobserwujemy symptomy, takie jak:
Zmiany w wyglądzie i kolorze znamion, pojawienie się asymetrii, ich nierówne krawędzie, wypadanie włosów mogą świadczyć o czerniaku, złośliwym i bardzo agresywnym nowotworze skóry. Nowe zmiany powierzchownie na skórze można wykryć poprzez badanie palpacyjne (badanie dotykowe). W ten sposób stają się widoczne nowotwory piersi i kości w miejscach najbliżej skóry (przednia powierzchnia nóg, czaszka, stawy). Guzki mogą sprawiać wrażenie guza lub guza powiększającego się, którego wcześniej nie było. Samokontrola swojego ciała może uratować życie, a z pewnością skrócić leczenie w przypadku nowotworu.
W miarę postępu choroby, jeśli diagnostyka nie została podjęta wcześniej, pojawiają się objawy ogólne, takie jak:
Bezprzyczynowa utrata masy ciała
Zmniejszenie stężenia hemoglobiny i glukozy we krwi
Bezzasadne zmęczenie
Mdłości
Podniesione znacznie OB (odczyn Biernackiego)
CRP (białko ostrej fazy)
Zwiększone tworzenie się skrzepliny
Apatia (utrata zainteresowania życiem).
Oprócz tego pojawiają się i nasilają objawy związane z uszkodzeniem niektórych narządów. Niewytłumaczalne bóle w nadbrzuszu, wymioty po spożyciu pokarmu, niechęć do czerwonego mięsa, kaszel (długotrwały) mimo leczenia, duszność, zmiana barwy głosu, krwawienie, ból w podbrzuszu itp. Należy podkreślić, że wyraźne i nietypowe dotąd objawy powinny być sygnałem, że coś w organizmie niedobrego się dzieje i należy natychmiast poddać się badaniom. Tylko szybka diagnostyka i odpowiednie terapie mogą zapobiec postępowi choroby. W większości badania diagnostyczne dotyczące nowotworów są skierowane na badania laboratoryjne, obrazowe i biopsję. Z reguły wykonywane są w odpowiedniej kolejności, która zależy od umiejscowienia zmian i zaawansowania choroby.
Obecnie do ustalenia diagnozy stosuje się różne metody. Żadna z obecnie istniejących metod diagnozowania patologii nie jest uniwersalna. Każda metoda ma swoje wskazania i możliwości diagnostyczne, a także pewne ograniczenia. W większości przypadków wymagane jest połączenie kilku metod badawczych. O wyborze metody diagnostycznej decyduje lekarz prowadzący na podstawie sytuacji klinicznej.
Diagnostyka- rodzaje badań
Badanie nowotworów w dużej mierze jest skierowane na standardowe badania, które można wykonać w ramach obowiązkowego ubezpieczenia (ZOZ). Gdy zgłaszamy, się do lekarza z jakimś problemem to pierwszym z badań, jest wywiad, który może ukierunkować lekarza co do podjęcia odpowiednich badań.
Przy podejrzeniu choroby nowotworowej (różne nowotwory) najczęściej wykonuje się badania takie, jak:
Badania laboratoryjne- krew, mocz.
Gastroskopia, jest to jeden z głównych rodzajów badania endoskopowego, podczas którego za pomocą specjalnego urządzenia (endoskopu) bada się wewnętrzną powierzchnię żołądka. Można szczegółowo zobaczyć, co dzieje się z narządem, jakie są zmiany, czy występują nowotwory, nadżerki, wrzody, polipy itp. Badanie wykonuje się w znieczuleniu.
Kolonoskopia- diagnostyka polega na wprowadzeniu przez odbyt do jelita grubego giętkiego aparatu zakończonego kamerą w celu uwidocznienia potencjalnych zmian ściany jelita. Badanie wykonywane jest pod narkozą.
Kolonografia TK (kolonoskopia wirtualna) jest to nieinwazyjna metoda badania jelita grubego, która wykrywa wczesne postaci patologii, raka oraz stanów przedrakowych.
Mammografia (dla kobiet) - badanie piersi. Pomimo dużej czułości mammografii (92,5%) w niektórych przypadkach nie dostarcza ona zbyt wielu informacji, a w niektórych przypadkach może dawać wyniki fałszywie ujemne i fałszywie dodatnie. Może to być spowodowane dużą gęstością gruczołów sutkowych, zwapnieniami, deformacją blizny pooperacyjnej, otyłością – dużym rozmiarem gruczołu, kształtem i rodzajem guza. Badanie jest bolesne (zgniata piersi), można wykonać bezpłatnie w ramach programów przesiewowych lub też bezpłatnie w ramach NFZ. Sprawdź, jakie są badania na wykluczenie nowotworu piersi.
RTG (zdjęcie danego obszaru) jest to jedno z podstawowych badań obrazowych w przypadku różnych narządów. Pojedyncze zdjęcie RTG danej części ciała, to zaledwie 0,14 mSV (milisiwertów). Badanie jest względnie bezpieczne.
USG (badanie ultrasonograficzne za pomocą komputera) - badanie jest najbardziej dostępną metodą diagnostyczną, jest to zabieg bezpieczny i w przeciwieństwie do mammografii jest bezbolesny. Diagnostyka ultradźwiękowa (USG) pozwala wstępnie odróżnić guz łagodny od złośliwego, a także zbadać ogniska patologiczne w miejscach niewidocznych na mammografii (na przykład, jeśli znajdują się blisko klatki piersiowej). Badanie jest bezpieczne.
TK (Tomografia komputerowa), jest to badanie obrazowe, które stosuje się głównie w przypadku wykrycia już zmian, gdy istnieje podejrzenie rozprzestrzenienia się nowotworu w celu oceny stanu tkanki kostnej i chrzęstnej. Metodę tę stosuje się głównie do identyfikacji zmian wtórnych- przerzutów, w narządach jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej, w płucach, w mózgu w kościach. Lekarz może zlecić wykonanie badania z kontrastem. W razie potrzeby wykonuje się dodatkową diagnostykę mapowania tkanki metodą Dopplera kolorowego w celu oceny układu naczyniowego. Jeśli istnieje, podejrzenie nowotworu złośliwego to w tym pomoże- USG z elastografią. Promienie jonizujące, może powodować skutki biologiczne. Jest to ryzyko, które wzrasta wraz z liczbą zdjęć (TK). Tomografia komputerowa całego ciała wiąże się z pochłonięciem ok. 50-100 mSv. Dawka pojedynczego badania TK to ok. od 2 do 8 mSV (milisiwertów). Dla porównania pojedyncze zdjęcie RTG danej części ciała, to zaledwie 0,14 mSV. Nie można przesadzać z ilością wykonywanych badań. Badanie nie jest obojętne dla organizmu.
RM (Rezonans Magnetyczny) określa stadium rozwoju raka. Diagnostyka ta monitoruje i ocenia wyniki leczenia. RM jest jedną z bezpieczniejszych metod badawczych. Wykorzystuje się pole magnetyczne i impulsy o częstotliwości radiowej. Dlatego nie ma narażenia na promieniowanie, takie jak podczas mammografii rentgenowskiej, TK czy RTG. Nie ma ograniczeń co do liczby powtarzanych badań. W celu postawienia dokładniejszej diagnozy podaje się kontrast, który już nie jest obojętny dla organizmu.
Należy, pamiętać- (kobiety) podchodząc, do badania: dzień cyklu ma znaczenie, ponieważ gruczoły sutkowe są narządami hormonozależnymi, aby zmniejszyć ryzyko uzyskania fałszywie dodatniego wyniku, badanie przeprowadza się od 7 do 12 dnia cyklu miesiączkowego (optymalny) u kobiet miesiączkujących, a po menopauzie badanie wykonuje się w dowolnym momencie.
Biopsja- polega na pobraniu próbek tkanki z organizmu w celu dokładnego zbadania patologii. Zaleca się biopsję, jeśli podejrzewa się patologię obszaru skóry lub tkanki (guz, rozrost). Według dobrych lekarzy badanie to nie jest w 100% miarodajne, ponieważ zależy od miejsca wkłucia. Może być tak, że obszar poddany badaniu jest wolny od komórek nowotworowych, a w innym miejscu już występują. Wtedy wykonana diagnostyka biopsji będzie pokazywać fałszywy, ujemny wynik. Drugim ryzykiem jest możliwość wystąpienia sepsy. Jeśli nakłuwany obszar jest np. z ropniem (prostata, pierś, itp.) może dojść do zakażenia. Badanie obciążone wysokim ryzykiem powikłań.
PET-CT pozwala uzyskać precyzyjną diagnozę nowotworu w jednym badaniu. Na badaniu widać czy są przerzuty do innych narządów, gdzie są usytuowane lub nie ma przerzutów nowotworowych. Podczas tego badania wprowadza się tzw. krótkotrwałe izotopy (fluoru, tlenu, węgla, azotu) do krwi. Badanie nie jest obojętne dla organizmu.
Jeśli zauważyłeś niepokojące objawy, które powtarzają się, to nie zwlekaj, myśląc, że ustąpią. Lepiej poddaj się diagnostyce, która jest w całości refundowana przez NFZ.
Przydatne linki:
Martwe zęby, jaki mają wpływ na nasze zdrowie (czytaj więcej)