Jaskra, choroba oczu, co musisz wiedzieć?
Ta choroba najczęściej dotyka seniorów. Choroba w większości charakteryzuje się długim, bezobjawowym przebiegiem. Następuje stopniowe zawężanie pola widzenia. Proces ten może trwać nawet kilka lat. Chorobę wykrywa się najczęściej przypadkowo.
Najczęściej podczas badania w kierunku innych schorzeń lub podczas rutynowego badania oczu. Wraz z postępem nieleczonej jaskry następuje zwężenie pola widzenia z różnych stron. Jest to choroba, w przebiegu której zaburzony jest odpływ płynu wewnątrzgałkowego, co prowadzi do wzrostu ciśnienia w gałce ocznej. Pogarsza się z czasem widzenie, a nieleczona jaskra prowadzi do zaniku nerwu wzrokowego i w efekcie do utraty wzroku. Do grupy ryzyka zalicza się najczęściej osoby powyżej 60-70 roku życia, a czasami także i młodsze.
Jaskra, jakie są przyczyny choroby?
Główną przyczyną jaskry jest zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe. Z kolei ciśnienie wewnątrzgałkowe może wzrosnąć z powodu dwóch głównych czynników:
Płyn wewnątrzgałkowy powstaje w nadmiernych ilościach.
Usuwanie płynu wewnątrzgałkowego przez układ drenażowy oka zostaje zakłócone z powodu jego zmian.
Pojawiają się problemy z krążeniem krwi w strukturach oka, włókna nerwu wzrokowego obumierają. Pole widzenia stopniowo się zwęża, a następnie nerw wzrokowy może zaniknąć, aż do całkowitej utraty wzroku. Czasami ciśnienie wewnątrzgałkowe jest podwyższone, ale nie ma innych objawów jaskry. Prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe wynosi od 17 do 24 mmHg. Utrata wzroku spowodowana jaskrą jest nieodwracalna, ponieważ nerw wzrokowy obumiera i medycyna nie potrafi tego odwrócić.
Co może powodować powstanie jaskry?
Choroba oczu, jaskra ma charakter wieloczynnikowy, to znaczy, że jej rozwój wymaga jednoczesnego narażenia na różne sytuacje.
Jaskrę najczęściej rozpoznaje się w obecności następujących niekorzystnych czynników:
Niskie ciśnienie krwi, choroby układu sercowo-naczyniowego, uszkodzenie oczu, interwencja chirurgiczna i przeszłe procesy zapalne
Predyspozycje genetyczne (obecność jaskry u bliskich krewnych)
Wiek powyżej 50 lat, ale i osoby starsze
Płeć- kobiety. Chociaż poziom ciśnienia wewnątrzgałkowego nie zależy od płci, jaskra normalnego ciśnienia występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn
Indywidualne cechy anatomiczne, specyficzna budowa narządów wzroku
Choroby oczu. Zaćma, nowotwory, ostre procesy zapalne, postępujący zanik tęczówki, następstwa krwiaka oka itp
Choroby przewlekłe (cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca mózgu, niedociśnienie, żylaki itp.)
Leki-długotrwałe przyjmowanie leków hormonalnych i sterydowych
Praca w ciemnym pomieszczeniu lub w nocy
Długotrwała, pochylona pozycja głowy
Przemieszczenie (przesunięcie) soczewki
Urazy, jak stłuczenia, oparzenia, inne urazy oczu
Interwencje chirurgiczne na oczach.
Jaskra, etapy rozwoju
W zależności od cech stanu nerwu wzrokowego, a także stopnia zwężenia pola widzenia, wyróżnia się cztery etapy rozwoju jaskry:
Pierwszy etap początkowy. Objawy jaskry we wczesnym stadium to pojawienie się martwego pola, które zakłóca widzenie przy normalnym widzeniu peryferyjnym oraz pogłębienie głowy nerwu wzrokowego w strefie centralnej. Typowym objawem pierwotnej jaskry otwartego kąta jest stopniowa utrata widzenia peryferyjnego (bocznego).
Drugi etap rozwinięty. Charakteryzuje się utrzymującym się zwężeniem pola widzenia po stronie wewnętrznej (nosowej).
Trzeci etap zaawansowany. Wraz z nim następuje zwężenie pola widzenia z różnych stron lub zachowanie tylko niektórych jego części oraz wyraźne marginalne pogłębienie głowy nerwu wzrokowego.
Czwarty etap końcowy. Charakteryzuje się albo utratą obiektywnego widzenia z zachowaniem percepcji światła, albo całkowitą utratą wzroku, ślepotą.
Jaskra- rodzaje najczęściej występujące
Jest wiele rodzajów jaskry nabytej. Najczęściej występują dwa rodzaje. Jaskra otwartego kąta i zamkniętego kąta.
Co to jest jaskra otwartego kąta?
Postać otwartego kąta diagnozuje się u ponad 90% osób dotkniętych tą chorobą. Z reguły jaskra otwartego kąta jest prawie bezobjawowa. Ponieważ pole widzenia stopniowo się zawęża (proces ten może trwać kilka lat), osoba czasami przypadkowo odkrywa, że widzi tylko na jedno oko. W niektórych przypadkach mogą pojawić się okresowo tęczowe kręgi podczas patrzenia na źródło światła, „zamglenie” oraz zaburzone poprawne postrzeganie obiektów umiejscowionych w różnych odległościach tzw. akomodacja oka.
W większości przypadków jaskra otwartego kąta występuje i postępuje niezauważalnie, a jedynie 15-20% pacjentów zgłasza problemy w tym zakresie. Osoba starsza dotknięta jaskrą nie odczuwa żadnego dyskomfortu i zgłasza się do lekarza już w późnym stadium choroby, gdy zauważa pogorszenie ostrości wzroku.
Jaskra, jakie są główne objawy?
Główne objawy jaskry poza wzrostem ciśnienia to towarzyszący jednocześnie ból w okolicy brwi i głowy
Tęczowe kręgi wokół źródeł światła
Patrząc na jasne światło, na przykład lampę, przed oczami pojawiają się „tęczowe kółka”
Zwężenie pola widzenia
Ból w okolicy brwi i głowy
Niewyraźne widzenie, pojawienie się „siatki” przed oczami
Uczucie ciężkości oczu
Okresowe niewyraźne widzenie
Pogorszenie widzenia wieczorem i w nocy
Uczucie nawilżenia oczu
Zaczerwienienie oczu
Jaskra ma także stały lub okresowy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego (tego osoba chora nie może sama stwierdzić).
Co to jest jaskra zamkniętego kąta i jej fazy?
W jaskrze zamkniętego kąta płyn wewnątrzgałkowy gromadzi się w związku z brakiem dostępu do naturalnego układu drenażowego oka . W związku z tym wzrasta ciśnienie, co może prowadzić do ostrego ataku jaskry, któremu towarzyszy: ostry ból oka i odpowiedniej połowy głowy, zaburzenia widzenia lub niewyraźne widzenie, lub jego gwałtowne pogorszenie aż do całkowitej ślepoty, zaczerwienienie oka, obrzęk rogówki, rozszerzenie źrenicy i brak jej reakcji na światło, pojawienie się aureoli wokół źródeł światła.
Można wyróżnić trzy fazy jaskry zamkniętego kąta widzenia
Stan przedjaskrowy- występuje u osób, które nie mają klinicznych objawów jaskry. Możliwe są przejściowe objawy dyskomfortu widzenia, pojawienie się tęczowych kręgów podczas patrzenia na źródło światła i krótkotrwała utrata wzroku. Najczęściej objawy te występują podczas długotrwałego przebywania w ciemność lub podniecenie emocjonalne. Zwykle ustępują samoistnie, nie budząc większego niepokoju.
Ostry atak jaskry- może być pod wpływem czynników, takich jak napięcie nerwowe, zmęczenie, długotrwałe przebywanie w ciemności, polekowe rozszerzenie źrenic, długotrwała praca w pozycji z odchyloną głową, ból oka i głowy, niewyraźne widzenie i pojawianie się tęczowych kręgów podczas patrzenia na źródło światła. Podczas ciężkiego ataku mogą wystąpić nudności i wymioty, a czasami ból promieniuje do serca i brzucha, czasami symulując objawy patologii sercowo-naczyniowej. Można także zauważyć ostre rozszerzenie naczyń krwionośnych na powierzchni gałki ocznej, oko staje się „czerwone”, nieco z niebieskawym odcieniem. Rogówka staje się mętna z powodu rozwoju obrzęku. Dodatkowo można zaobserwować też rozszerzoną źrenice, która nie reaguje na światło. Ciśnienie wewnątrzgałkowe może wzrosnąć do 60–80 mmHg.
Przewlekły przebieg jaskry- wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego staje się stała i wzrasta w czasie. Osobie dotkniętej jaskrą okresowo przeszkadzają ataki, które mają mniej wyraźne objawy niż w ostrym przebiegu. Jednocześnie w nerwie wzrokowym zachodzą zmiany zanikowe, które prowadzą do ślepoty.
Jaskra, jak zdiagnozować?
Ważne jest, aby rozpoznać jaskrę, zanim wystąpią zaburzenia widzenia. Diagnostykę instrumentalną można przeprowadzić różnymi metodami.
Wczesne wykrycie jaskry pozwala na leczenie tej choroby za pomocą leków, lasera lub leczenia chirurgicznego. Jaskra leczona w zdecydowanej większości przypadków prowadzi do zatrzymania postępu choroby i utraty wzroku. Jeśli wystąpią powyższe objawy należy jak najszybciej udać się do lekarza okulisty zdiagnozować problemy. Terminowa konsultacja jest niezbędna do prawidłowego leczenia. Czasami ciśnienie wewnątrzgałkowe jest podwyższone, ale nie ma innych objawów jaskry. Dzieje się tak w przypadku różnych zaburzeń endokrynologicznych i wymaga kompleksowego przeprowadzenia dalszych badań diagnostycznych w celu ustalenia powodu takiego ciśnienia w oku. Na jaskrę częściej chorują osoby cierpiące na cukrzycę, nadciśnienie i miażdżycę. Dlatego oprócz regularnych wizyt u terapeuty czy endokrynologa, przynajmniej dwa razy należy badać swoje oczy.
Rozpoznanie jaskry wymaga wykonania następujących podstawowych badań:
Tonometria- to pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego. Analizując dane, uwzględnia się wartości bezwzględne. W przypadku wykrycia przekroczenia wartości normalnych monitorowanie prowadzi się przez kilka dni.
Perymetria- określenie granic pola widzenia. Badanie pokazuje, ile przestrzeni dana osoba może zobaczyć, nie poruszając wzrokiem ani nie odwracając głowy.
Gonioskopia- jest standardem diagnostycznym w ocenie kątów przedniej komory oka.
Biomikroskopia dna oka- badanie przedniej i tylnej części oka za pomocą lampy szczelinowej (rogówkę, spojówkę, przednią część twardówki, tęczówkę, komorę przednią, soczewkę, przednią część ciała szklistego).
Oftalmoskopia- to badanie dna oka w celu zbadania stanu naczyń, pozwala ono ocenić patologiczne zmiany gałki ocznej, takie jak odklejenie siatkówki, jaskrę bądź zapalenie nerwu wzrokowego.
Keratopachymetria - badanie grubości rogówki.
Dodatkowe badania nerwu wzrokowego i siatkówki
Oznaczanie ostrości wzroku za pomocą tablic. Diagnostyka dalekowzroczności, krótkowzroczności czy astygmatyzmu. Badanie przedniej i tylnej części oka w czasie rzeczywistym. Pomiar wielkości oka i jego poszczególnych struktur, wykorzystywana także do określenia rodzaju jaskry. Jaskra to choroba, która może towarzyszyć człowiekowi przez całe życie. Jednak terminowe leczenie i stały wykwalifikowany nadzór medyczny mogą zachować wzrok i zapewnić odpowiednią jakość życia osobie dotkniętej jaskrą.
Tylko specjalista okulistyki może stwierdzić, czy masz jaskrę i w jakiej postaci.
Jak można leczyć jaskrę?
Farmakoterapia
Jeśli zostanie rozpoznana jaskra najczęściej lekarz okulista podaje krople, które obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe i utrzymują równowagę płynów i poprawią ich odpływ. Lekarz dobiera odpowiednie dawkowanie i częstotliwość stosowania kropli tak, aby osiągnąć prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe. Przy tej chorobie, nawet po operacji, konieczne są stałe, regularne wizyty kontrolne u okulisty. Choroba może szybko postępować i prowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Jaskra- leczenie laserowe
Laserowa korekcja jaskry polega na bezkontaktowym tworzeniu dodatkowych dróg odpływu płynu wewnątrzgałkowego. Chirurgia laserowa jest wykonywana ambulatoryjnie. Stosowane są następujące rodzaje operacji:
Laserowa irydotomia – wykonywana w przypadku jaskry zamkniętego lub wąskiego kąta. Za pomocą lasera wykonuje się mały otwór w tęczówce, aby zapewnić normalny wypływ płynu.
Trabekuloplastyka- wykonywana jest laserem argonowym, który obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe. Zabieg ułatwia kontrolę farmakologiczną, opóźnia, a czasem eliminuje konieczność operacji chirurgicznej.
Cyklofotokoagulacja ( Cyklodestrukcja ) jest laserową operacją stosowaną w terapii leczenia jaskry opornej na leczenie farmakologiczne. Za pomocą tego zabiegu dochodzi do zniszczenia tkanki ciała rzęskowego wydzielającej ciecz wodnistą.
Jakie są plusy laserowego leczenia jaskry?
Chirurgia laserowa nie wymaga nacięć, wiązka działa precyzyjnie na problematyczny obszar gałki ocznej.
Zmniejsza ryzyko powikłań
Zabieg jest szybki, bezbolesny i nie wymaga hospitalizacji.
Okres rekonwalescencji po zabiegu wynosi parę godzin.
Jaskra, a leczenie operacyjne
Gdy ani krople, ani laseroterapia nie są w stanie skutecznie obniżyć poziomu ciśnienia wewnątrzgałkowego, albo proces jaskrowy jest w zaawansowanym stadium, leczy się operacyjnie. Wszczepia się specjalny system do oka, która pełni funkcję systemu drenażowego.
Cyklofotokoagulacja ( Cyklodestrukcja ) jest laserową operacją stosowaną w terapii leczenia jaskry opornej na leczenie farmakologiczne. Za pomocą tego zabiegu dochodzi do zniszczenia tkanki ciała rzęskowego wydzielającej ciecz wodnistą. Powodzenie leczenia operacyjnego zależy od rodzaju i stopnia zaawansowania jaskry, okoliczności towarzyszących (zaćma), doświadczenia chirurga i ogólnego stanu pacjenta. Różne typy jaskry wymagają różnych technik chirurgicznych.
Gdzie można zdiagnozować jaskrę, tu możesz sprawdzić.
Masz jaskrę, co możesz, a co nie
Czego należy się wystrzegać?
Jedzenie- jeśli masz zdiagnozowaną jaskrę nie należy jeść:
tłustych potraw, wyrobów z mąki i konserw, kawy i mocnej herbaty. Nie można pić napojów alkoholowych i napojów tonizujących, nie wskazane palenie papierosów.
Leki- powszechnie występujące choroby mogą wpływać na przebieg jaskry pośrednio, poprzez leki. Im więcej różnych leków otrzymuje osoba starsza, tym większe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych i bardziej nieprzewidywalny wynik. Dlatego ważne jest, aby omówić z okulistą wszystkie leki przepisane przez innych specjalistów (należy czytać wszystkie ulotki).
Podnoszenia ciężkich przedmiotów. Nie podnoś ciężkich rzeczy. Jaskra może spowodować gwałtowny wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego jest to tzw. ostry atak jaskry.
Skakania,
Spania z nisko ułożoną głową lub twarzą w dół ( zakłóca to krążenie płynu wewnątrzgałkowego)
Pracy w nocy
Jazdy o zmierzchu i w nocy
Długotrwałej ekspozycji na słońce,
Długotrwałych gorących kąpieli lub sauny
Unikać stresu
Długotrwałego narażenia na zimno, a zwłaszcza przy silnym wietrze
Przestrzeganie prostych zasad i zaleceń lekarza zwiększa prawdopodobieństwo, że jaskra na długi czas ulegnie spowolnieniu, a wzrok zostanie zachowany.
Co jest zalecane w przypadku jaskry?
Kontroluj swoją wagę, ciśnienie krwi i poziom cukru we krwi. Współczesne badania potwierdzają, że otyłość, cukrzyca i choroby serca są częstymi przyczynami jaskry u dorosłych.
Umiarkowana aktywność fizyczna - spacery, lekkie ćwiczenia, pływanie. Ćwicz regularnie. Nawet proste poranne ćwiczenia wystarczą, aby poprawić krążenie krwi w oku i odżywienie jego tkanek. Wystarczy codziennie chodzić na spacery.
Spanie na wysokiej poduszce przez co najmniej 8 godzin
Komputer z przerwami 15–20 minut co godzinę
Czytanie przy dobrym oświetleniu
Zapobieganie sytuacjom stresowym
Dieta- zdrowa, zróżnicowana dieta bogata w witaminy. Jaskra wymaga prawidłowego odżywiania i odgrywa kluczową rolę w profilaktyce jaskry. W Twojej diecie nie może zabraknąć ryb, mleka i fermentowanych przetworów mlecznych, mięsa, świeżych warzyw i owoców.
Przydatne linki
Zaburzenia wzroku u osób starszych
Tekst: